یکی از شاهکار های معماری صدر اسلام ( دوره ی سلجوقی ) آرامگاه قابوس در دشت گرگان است. قابوس مردی دانشمند
و حامی شعرا، نویسندگان و هنرمندان بود. به اعتقاد پوپ، محقق و ایرانشناس آمریکایی، او سراسر زندگی اش را برای آسایش و امنیت کشور صرف کرد. مقبره ی قابوس قبل از مرگ وی بنا شد.
گنبد قابوس یکی از قدیمی ترین برج های آرامگاهی است که طبق کتیبه ی آن در ۳۹۷ هجری بنا شد. ساختما آن روی تپه ای با حدود ۱۷ متر و با آجر های سهت و مقاوم ساخته شده است. درون گبند که اکنون به رنگ سبز متمایل به آبی درآمده از آجر های فشرده پوشیده شده است.
روی بدنه ی استوانه ای خارجی، ده پره ی نیرومند با زاویه ی قائمه از قاعده تا بام پیش آمده است. آرامگاه از سطح تپه ۵۵ متر ارتفاع دارد و بنا دارا گنبدی مخطروی ( رُک ) است که ارتفاع آن به ۱۸ متر می رسد.
در بخش ورودی داخلی گنبد در درون طاق هلالی، گلویی مقرنسی قرار دارد که به نظر می رسد نخستین کاربرد و توسعه ی این نوع تزئینات معماری بوده است. گفته اند این مقرنس ساده و در عین حال زیبا از اولین نمونه های مقرنس سازی است.