نوشته های مرتبط
* شروع کلاس های مجازی کنکور هنر. برای اطلاعات بیشتر کلیک کنید. *
ﭘﻮﺷﺎک از ﻧﻴﺎزﻫﺎی اوﻟﻴﻪ و اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺸﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد و ﻳﮑﯽ از ﺑﺎرزﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭘﻮﺷﺎک ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺧﻮد آﺷﻨﺎ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺗﺎ ﺿﻤﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﻴﺮ ﺗﺤﻮل ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﺳﻠﻴﻘﻪ و
زﻳﺒﺎﻳﯽﺷﻨﺎﺳﯽ، اﻋﺘﻘﺎدات و ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﺻﺎﻟﺖ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن ﺧﻮد آﺷﻨﺎ ﺷﻮﻳﻢ.
ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﭘﻮﺷﺎک در ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:
١ــ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﯽ، ﻣﺤﻴﻄﯽ و آب و ﻫﻮا ٢ــ ﻧﺤﻮه زﻧﺪﮔﯽ و ﻧﻮع اﺳﮑﺎن و اوﺿﺎع داﺧﻠﯽ اﺟﺘﻤﺎع ٣ــ اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺬﻫﺒﯽ، آداب و رﺳﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ
۴ــ نظام طبقاتی حاکم بر جامعه، مشاغل و وظایف وابسته به آن ۵ــ روابط فرهنگی، اقتصادی و سیاسی یا جنگ با سرزمینهای دیگر ۶ــ شرایط اقتصادی و پیشرفتهای تکنولوژی
پوشاک ایرانی از دوران باستان اهمیت داشته و در شرع مقدس اسالم نیز بر آن تأکید بسیار شده است. پوشش ایرانی از ابتدای تاریخ باستانی تاکنون دستخوش تحوالت جدی نشده و مفهوم آن از زمان باستان در فرهنگ ایرانی حفظ شده است. الزم است قبل از بررسی پوشاک به پارچه بافی بپردازیم. زیرا خالقیت در پارچهبافی بر پوشاک نیز مؤثر است.
در ابزار باقیمانده سنگی و گلی از هزاره ششم قبل از میالد در فالت ایران تعدادی دوک نخریسی دیده میشودٔو همچنین کشف قطعاتی از نخستین پارچهها در شوش و بعدها در شهر سوخته، مارلیک، حسنلو و … بیانگر این است که فالت ایران خیلی زودتر از نقاط دیگر دنیا به نساجی پرداخته است.با مطالعه اشیایی مانند دسته چاقوی استخوانی از سیلک کاشان و ظروف سنگی متنوعی از جیرفت و جام زرین حسنلو شاهد دامنهای لنگی پارچه ای هستیم. در ضمن نقوش روی مهرهای شوش و همچنین نقش برجسته زن اشرافی، ریسندگی و بافندگی در فالت ایران را نشان میدهد. در طول کاوشهای باستانشناسی در شهر سوخته، سوزن نیز به دست آمده است.
کشفیات باستانشناسی از نفوذ پارچههای بافت ایران در یونان باستان، روم غربی و همسایههای شرقی حکایت میکند. با تکیه بر چنین اسنادی میتوان گفت بافتن پارچه از ایران آغاز شده و در طول تاریخ تا دوره صفوی از مهمترین فرآوردههای صادراتی ایران بوده است. انواع پارچه هایکتان، پنبهو ابریشم باقیمانده از دوره مادها دارای نقشهایی است که به علت مرغوبیت و ظرافت در کشورهای دیگر خریداران بسیاری داشته است. نقش زدن بر پارچه و گلدوزی نیز مرسوم بود. پارچههای رنگارنگ نقشدار پارسها که بر تن سربازان جاویدان نقش شده و بر آجرهای لعابدار کاخ آپادانای شوش قابل مشاهده است ، نمونه دیگری از خالقیت ایرانیان است. در نقوش تابوت سنگی اسکندر هم )که در موزه استامبول نگهداری میشود( ایرانیان شلوارهایی با پارچههای زیبا پوشیدهاند که طرح دار هستند. برخی پارچههای ایرانی که ویژه اسقفها تهیه میشد، هنوز هم در گنجینههای کلیساهای اروپا نگهداری میشود.
با آنکه بافت ابریشم از چین آغاز شد اما پارچه های ابریشم ایرانی در دوره ساسانی به چنان کیفیت و ظرافتی رسیده بود که حتی به چین هم صادر میکردند. نقش سیمرغ و یا سر گراز محدود شده در دوایر دور مروارید ریشه در اعتقادات مذهبی ساسانیان دارد. نقش دایره در دوره پارتی و ساسانی دارای رمز و نیرومندی بوده است. مرغوبیت بافته های ابریشمی، زربفت، کتانی، پشمی، ﭘﻨﺒﻪای ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ اﺳﺖ.
در دورهﻫﺎی ﺑﻌﺪ از اﺳﻼم، اﺑﺘﺪا ﭘﺎرﭼﻪﻫﺎ در ﻧﻮع ﺟﻨﺲ و ﺑﺎﻓﺖ و ﺣﺘﯽ ﻃﺮح، ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭘﺎرﭼﻪﻫﺎی ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ اﺳﺖ، ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ از ﺧﻂ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﻢ در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﭘﺎرﭼﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮده اند.
در دورهﻫﺎی اوﻟﻴﻪ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺎرﭼﻪﻫﺎی زرﺑﺎﻓﺖ و اﺑﺮﻳﺸﻢ اﻳﺮان ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻮد. ﺣﻤﻠﻪ ﺗﺮﮐﺎن ﺳﻠﺠﻮﻗﯽ ﺑﻪ اﻳﺮان در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﺮاوان داﺷﺖ و ﻧﻘﺶﻫﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات زﻳﺎدی ﮐﺮد. ﻧﻘﺶﻫﺎی اژدﻫﺎو ﺣﻴﻮاﻧﺎت اﻓﺴﺎﻧﻪ ای و اﺑﺮﻫﺎی ﭼﻴﻨﯽ وارد ﻫﻨﺮ ﭘﺎرﭼﻪﺑﺎﻓﯽ اﻳﺮان ﺷﺪ.
در دوره ﺻﻔﻮﻳﻪ ﭘﺎرﭼﻪﺑﺎﻓﯽ از ﻧﻔﻮذ ﻧﻘﺶﻫﺎی ﭼﻴﻨﯽ رﻫﺎ ﺷﺪ و اﺑﺪاﻋﺎﺗﯽ در ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺎرﭼﻪﺑﺎﻓﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ. ﭘﺎرﭼﻪ ﭼﻨﺪﻻﻳﯽ١ و ﻣﺨﻤﻞ٢ ﺑﺎ ﻧﻘﺶ اﻧﺴﺎﻧﯽ و داﺳﺘﺎﻧﯽ از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی آن اﺳﺖ. ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﯽ از ﭘﺎرﭼﻪﻫﺎی زرﺑﺎﻓﺖ، اﺑﺮﻳﺸﻢ، ﻣﺨﻤﻞ، ﺗﺮﻣﻪ٣ و دﻳﺒﺎ و… ﺑﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎی دﻳﮕﺮ ﺻﺎدر ﻣﯽﺷﺪ.
در دوران ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮔﺴﺘﺮش رواﺑﻂ ﺗﺠﺎری ﺑﺎ ﻏﺮب ﻫﻨﺮ ﻧﺴﺎﺟﯽ از روﻧﻖ اﻓﺘﺎد و اﻣﺮوزه ﺗﻨﻬﺎ در ﻳﺰد و ﮐﺎﺷﺎن ﺷﻤﺎر اﻧﺪﮐﯽ ﭘﺎرﭼﻪﺑﺎﻓﯽ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﺳﻨﺘﯽ وﺟﻮد دارد. از اﻳﻦرو ﻋﺪم ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻧﺴﺎﺟﯽ ﺳﻨﺘﯽ، اﻳﻦ ﻫﻨﺮ را ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ.
ایالت هنر را در کانال تلگرام پیگیری کنید:
telegram.me/artstate
